کشاورزم
ثبتنام | ورود
در کشاورزی امروز ایران، کشاورزان و فعالان زنجیره تأمین با مشکلات مهمی چون کمبود سرمایه در گردش، نوسان قیمت نهاده‌ها، تأخیر در فروش محصول، نبود بازار منصفانه و دغدغه تأمین معیشت رو‌به‌رو هستند. از سوی دیگر، مصرف‌کنندگان به دنبال خرید مستقیم و ارزان‌تر محصولات با کیفیت هستند و دغدغه‌مندان محیط زیست می‌خواهند در سرمایه‌گذاری برای کشاورزی پایدار سهم داشته باشند. اینجا است که ابزارهای مدرن مالی مثل «بُن دیجیتال» به عنوان راه‌حل ظهور می‌کنند: یک سند اعتباری قابل معامله برای پیش‌فروش محصولات کشاورزی، خرید اعتباری و ایجاد شفافیت در زنجیره تأمین.
بُن دیجیتال چیست و چرا در بیت‌بُنه؟
بُن دیجیتال در پلتفرم بیت‌بُنه، یک «سند اعتباری دیجیتال» و نوعی دارایی مالی است که معادل مقدار معین از یک محصول کشاورزی واقعی (مثلاً گوسفند زنده، برنج، میوه و…) است. هر بُن نشان‌دهنده حق خریدار در دریافت محصول یا وجه نقد یا استفاده از اعتبار آن در فروشگاه‌های طرف قرارداد است.
وقتی کشاورز برای توسعه کسب‌وکارش (به‌ویژه تأمین تجهیزات، کود، مواد اولیه یا حتی احداث نیروگاه خورشیدی) احتیاج به سرمایه دارد، می‌تواند محصول آینده خود را به شکل «بُن دیجیتال» پیش‌فروش کند؛ خریدار با تهیه این بُن نه تنها در تولید و کشاورزی مشارکت می‌کند، بلکه به مزایای خرید اعتباری، دریافت کالا با قیمت مناسب یا کسب سود تضمین‌شده ناشی از بازخرید بُن نیز دسترسی پیدا می‌کند.
ساختار کارکرد بُن دیجیتال در بیت‌بُنه
مهم‌ترین کاری که بُن‌های دیجیتال بیت‌بُنه انجام می‌دهند، اثبات مالکیت خریدار بر بخشی از یک محصول کشاورزی است. اما این تنها کارکرد بُن‌های بیت‌بُنه نیست:
۱- پیش‌فروش شفاف و تضمینی
کشاورز پیش از برداشت محصول، بخشی از آن را به صورت بُن دیجیتال و با قیمت مشخص روی سامانه بیت‌بُنه برای پیش‌فروش قرار می‌دهد.
۲- خرید توسط خریدار یا سرمایه‌گذار
افراد حقیقی یا حقوقی (مصرف‌کنندگان عمده، خانوارها، سرمایه‌گذاران مستقل و…) می‌توانند بُن‌ها را خریداری کنند.
۳- شارژ جیب اعتباری
بلافاصله پس از خرید بُن در بیت‌بُنه، جیب اعتباری خریدار در کیف‌پول دیجیتال نوینکست (متعلق به بانک کشاورزی) به میزان «قیمت بازخرید تضمینی» بُن شارژ می‌شود (این اعتبار در فروشگاه‌های عضو پلتفرم قابل خرج است).
موعدهای زمانی مختلف برای استفاده از امکانات بُن‌ها
خریداران بُن‌ها می‌توانند در موعدهای زمانی بازخرید فوری، تحویل محصول و بازخرید تضمینی از امکانات بیت‌بُنه برای مدیریت بُن‌های خود استفاده کنند:
- فروش بُن به خود پلتفرم با قیمتی بین قیمت پیش‌فروش و قیمت بازخرید تضمینی. (موعد بازخرید فوری)
- دریافت محصول کشاورز؛ مثلاً گوسفند زنده، برنج یا هر محصول قابل عرضه فیزیکی. (موعد تحویل محصول)
- دریافت اصل پول و سود بُن از خود کشاورز (موعد بازخرید تضمینی)
نقش اعتبار دیجیتال
خریدار می‌تواند اعتبار حاصل از خرید بُن را بلافاصله برای خرید سایر کالاها و خدمات در فروشگاه‌های طرف قرارداد با نوینکست استفاده کند. این اعتبار برابر با قیمت بازخرید تضمینی بُن‌هایی است که کاربر خریداری کرده است. به این ترتیب سود خریدار در همان لحظه‌ای که سرمایه‌گذاری می‌کند قابل استفاده می‌شود.
یک سناریوی واقعی: تأمین مالی یک کشاورز و خرید اعتباری مشتری
فرض کنید یک کشاورز بوشهری قصد احداث نیروگاه خورشیدی برای تأمین برق چاه آب زمین کشاورزی خود را دارد. هزینه احداث این نیروگاه ۳ میلیارد تومان است، اما او تنها یک میلیارد تومان نقدینگی در اختیار دارد و دو میلیارد تومان کسری دارد. کشاورز تصمیم می‌گیرد معادل دو میلیارد تومان از برّه‌هایی که سه ماه دیگر پروار می‌شوند را به شکل بُن دیجیتال (مثلاً برّه‌بُن-۱) به قیمت هر بُن ۲۵۰ هزار تومان پیش‌فروش کند.
هر بُن معادل یک کیلوگرم گوسفند زنده است. خریداران در صورتی که تعداد بُن خریداری‌شده‌شان به یک حد نصاب برسد (مثلاً ۳۵ عدد بُن) می‌توانند سه ماه بعد هنگام برداشت، محصول را از کشاورز تحویل بگیرند. اگر تمایل نداشتند یا فرصت مناسب نبود، می‌توانند یک ماه بیشتر صبر کرده و سپس بُن را با قیمت بازخرید تضمینی (مثلاً ۲۷۵ هزار تومان به ازای هر بُن) به خود کشاورز بفروشند. ضمناً همان موقع خرید بُن، معادل قیمت بازخرید تضمینی بُن در جیب اعتباری آنان در کیف‌پول نوینکست شارژ می‌شود و می‌توانند وجه را در فروشگاه‌های عضو نوینکست هزینه کنند.
امکانات و وضعیت‌های بُن دیجیتال بیت‌بُنه
بُن‌های بیت‌بُنه در وضعیت‌های مختلف می‌توانند امکان‌های متفاوتی را به شما بدهند:
۱- تبدیل فوری به اعتبار فروشگاهی
اعتبار بلافاصله پس از خرید بُن، در کیف‌پول دیجیتال نوینکست شارژ می‌شود و قابل خرج در فروشگاه‌های طرف قرارداد بانک کشاورزی است.
۲- تنوع در انتخاب
خریدار می‌تواند محصولش را فیزیکی دریافت کند، بُن را نقد کند، یا حتی پیش از موعد سررسید به خود پلتفرم بفروشد.
۳- امکان نقدشوندگی بالا و شفافیت
قیمت بازخرید تضمینی و شرایط از پیش در قرارداد مشخص شده و هر تراکنش ثبت‌شده و شفاف است.
۴- کاربرد در زنجیره تأمین و خرید نهاده
کشاورز می‌تواند با فروش بُن زودتر به اعتبار مورد نیاز برای خرید کود، سم، تجهیزات آبیاری یا حقوق کارگران برسد و کیفیت کشاورزی خود را افزایش دهد.
ارتباط بُن دیجیتال با کشاورزی پایدار و محیط زیست
تأمین مالی به موقع و فوری از طریق بُن دیجیتال باعث می‌شود کشاورزان در فصل داشت، سریع‌تر و دقیق‌تر کود، مواد مغذی، ابزار آبیاری و سایر نهاده‌ها را تهیه کنند. این امر منجر به کاهش هدررفت منابع، افزایش بهره‌وری، مدیریت بهینه آب و خاک و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی می‌شود و گامی مهم به سوی کشاورزی پایدار و توسعه روستاهاست.
تفاوت بیت‌بُنه با تامین مالی جمعی و مدل‌های سنتی
بر خلاف مدل‌های تأمین مالی جمعی که افراد با مبلغ کم و به صورت مشارکتی پروژه‌ای را حمایت می‌کنند و معمولاً سهام یا سود سرمایه‌گذاری آنان وابسته به موفقیت پروژه است، در بیت‌بُنه خریدار در ازای خرید بُن، مستقیماً مالک دارایی معین (محصول کشاورزی) یا معادل نقد آن می‌شود و می‌تواند از اعتبار خود بلافاصله استفاده کند. در این مدل همه چیز شفاف و غیرسپرده‌محور است و سود و زیان به صورت قراردادی و از پیش تعیین شده مشخص گردیده است.
مزایای بُن دیجیتال برای کشاورز و خریدار
- پایداری مالی کشاورز با دریافت نقدینگی پیش از برداشت
- کاهش وابستگی به وام و حذف تشریفات اداری بانکی
- فروش مطمئن با قیمت قطعی و تضمین بازار
- سودآوری برای خریدار به شکل دریافت محصول، اعتبار یا مبلغ بازخرید
- امکان خرید ارزان‌تر و شفاف‌تر محصولات غذایی برای مصرف‌کننده نهایی
- افزایش سرعت نقدینگی و بسته شدن زودتر چرخ تولید و مصرف در روستاها
کاربرد بُن دیجیتال در زنجیره تأمین محصولات مختلف
بُن دیجیتال محدود به یک محصول نیست و می‌تواند بر بستر بیت‌بُنه برای طیف گسترده‌ای از محصولات و خدمات کشاورزی به کار گرفته شود. از دام و گوسفند و گاو تا محصولات باغی، میوه و سبزیجات، برنج، چای و ماهی می‌توانند با مدل بُن دیجیتال بیت‌بُنه پیش‌فروش شوند. این روش امکان برنامه‌ریزی، پیش‌بینی بازار، تنظیم بهتر تولید و ایجاد اطمینان بیشتر برای همه فعالان زنجیره تأمین را فراهم می‌کند.
تاثیرات اجتماعی و زیست‌محیطی بُن دیجیتال
تأمین مالی به‌موقع و شفافیت در مراودات مالی، باعث تقویت اعتماد بین کشاورز و خریدار و حذف یا کاهش ریسک واسطه‌گری و رانت می‌شود. کشاورزان می‌توانند با اطمینان بیشتر به سمت کاشت محصولات با عملکرد بالاتر و مدیریت بهتر منابع حرکت کنند. همچنین دسترسی سریع به نقدینگی، موجب حفظ سلامت محیط زیست، کاهش تخریب خاک و منابع و انتخاب هوشمندانه‌تر نهاده‌ها می‌شود.
سناریوی مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاران در بیت‌بُنه
خریدارانی که تمایل به خرید محصولات کشاورزی با قیمت مناسب دارند، می‌توانند پیش از رسیدن فصل برداشت، بن‌ها را خریداری و از قیمت پایین‌تر بهره‌مند شوند یا اعتبار خود را خرج کنند. سرمایه‌گذارانی که به دنبال حفظ ارزش دارایی و نقش‌آفرینی در کشاورزی پایدار هستند نیز می‌توانند از مزیت بازخرید تضمینی و قابلیت نقدپذیری بن دیجیتال سود ببرند.
پرسش‌های پرتکرار درباره بُن دیجیتال بیت‌بُنه
در اینجا به پرسش‌هایی جواب می‌دهیم که معمولا درباره بُن‌های بیت‌بُنه مطرح می‌شوند:
بُن دیجیتال چیست و چطور به کشاورز کمک می‌کند؟
بُن دیجیتال سند اعتباری است که نشان‌دهنده مالکیت خریدار بر میزان مشخصی از محصول آینده یک کشاورز است. این ابزار به کشاورز کمک می‌کند سرمایه مورد نیازش را پیشاپیش و سریع دریافت کند و دیگر نگران کمبود نقدینگی نباشد.
خریدار بلافاصله پس از خرید بُن چه مزیتی دریافت می‌کند؟
اعتبار کیف‌پول دیجیتال خریدار به اندازه قیمت بازخرید تضمینی بلافاصله شارژ می‌شود و قابلیت خرج‌کردن در شبکه فروشگاه‌ها و پذیرنده‌های نوینکست را دارد.
اگر خریدار منصرف شود، بن خود را چطور نقد می‌کند؟
قابلیت فروش به کشاورز یا پلتفرم با قیمتی بالاتر از قیمت خرید اولیه.
این مدل چه تفاوتی با صندوق‌های تأمین مالی جمعی دارد؟
در بیت‌بُنه مخاطب مالکِ واقعی مقدار مشخص از محصول یا اعتبار معادل آن است، نه سهم یا حق عمومی در پروژه.
آیا بن دیجیتال در سایر حوزه‌های زنجیره تأمین کشاورزی نیز قابل استفاده است؟
بله، این مدل می‌تواند برای خرید نهاده‌ها، تجهیزات، یا حتی خدمات کشاورزی مورد استفاده قرار بگیرد و اعتبار به شرکت‌های تامین نهاده منتقل شود.
بُن و بُنه در چه ربطی به هم دارند؟
«بُن» یک واژه آشنا در فرهنگ اقتصادی معاصر ایران است. در ذهن بسیاری از مردم، بُن یادآور برگه‌های خرید، کوپن و کالابرگ است که در سال‌های مختلف برای توزیع و مصرف کالاها به مردم داده می‌شد و همواره به عنوان یک ابزار اعتبار مصرفی و مالی شناخته شده است. در مقابل، «بُنه» عنوان یک ساختار تولیدی و نظام اشتراکی بهره‌برداری از زمین و آب در روستاهای ایران بوده و مفهومی مستقل دارد. در واقع، بُن هیچ ارتباط کاربردی یا مفهومی عمیقی با بُنه ندارد و انتخاب نام «بُن» در پروژه بیت‌بُنه صرفاً به دلیل آشنا بودن آن برای مخاطب ایرانی و کارکرد اقتصادی آن به عنوان ژتون، کالابرگ یا سند اعتبار است.
نتیجه‌گیری و چشم‌انداز آینده
بُن دیجیتال در بیت‌بُنه فقط یک ابزار مالی یا برگه اعتباری نیست، بلکه پلی است میان اقتصاد مدرن، کشاورزی پایدار، عدالت در بازار و رفاه مصرف‌کننده ایرانی. با این ابزار، کشاورز سرمایه خود را زودتر تأمین می‌کند، خریدار مطمئن‌تر و ارزان‌تر کالا تهیه می‌کند و کل زنجیره تأمین هوشمند و شفاف می‌شود. چشم‌انداز، توسعه به دیگر بخش‌های کشاورزی و حتی صنایع غذایی و خدمات توسعه روستاهاست، جایی که نوآوری در تامین مالی و خرید اعتباری، رشد اقتصادی و رفاه را برای کشاورز و مصرف‌کننده ایرانی به ارمغان می‌آورد.
